Thôn lí thôn ngoại

Nghe tổ mẫu nói, bà đã tìm thấy Quốc công phu nhân và hai đứa trẻ trong một ngôi chùa đổ nát ở trong thành.

Sau cơn đả kích lớn, Quốc công phu nhân mắc bệnh nặng, tổ mẫu liền bỏ một số tiền lớn, liên tiếp mời ba vị đại phu từ trấn lên trị bệnh, nhưng tình trạng của Quốc công phu nhân vẫn không hề thuyên giảm.

Không phải thuốc không hiệu quả, mà vì bà ấy không muốn sống nữa, nên chẳng thể nào ép uống thuốc được.

Những dược liệu quý giá ấy đều là trước đây Quốc công phu nhân tặng cho nhà ta, nhưng giờ bà không chịu uống, dù thuốc quý đến đâu thì cũng vô dụng thôi.

Thấy tình hình đã nguy kịch, tổ mẫu đành quyết tâm, đi lấy một nhánh cây từ nhà vệ sinh, vẫn còn dính bẩn, rồi đặt dưới mũi Quốc công phu nhân.

Quả nhiên, chưa được bao lâu, Quốc công phu nhân liền nôn mửa không ngừng.

Tổ mẫu nhanh chóng đỡ lấy vai bà ấy, nhân lúc Quốc công phu nhân mở miệng thở, liền dốc thuốc vào miệng.

"Quốc công phu nhân, thứ cho ta mạo phạm, nhưng bà phải sống, bà còn có cháu trai cháu gái mà! Bọn trẻ còn nhỏ như thế, giờ cả nhà các người làm Hoàng đế phật ý, nếu bà không đứng ra lo liệu, sợ rằng sẽ chẳng ai bảo vệ nổi bọn chúng đâu. Bà là tổ mẫu của chúng, lẽ nào chỉ nghĩ đến cái ch/ết của mình thôi sao?"

Tổ mẫu vừa nói vừa vỗ nhẹ lên ngực Quốc công phu nhân: “Cháu gái của bà đáng yêu biết bao, giống hệt như đứa trẻ trong tranh vẽ. Nếu chẳng may bị bọn buôn người bắt đi, bán vào kỹ viện, bà thử nghĩ xem sẽ ra sao?

“Còn thằng bé kia, giống như tiểu kim đồng, chẳng lẽ bà đành lòng để nó bị bán vào nhà khác làm kẻ hầu hạ người ta sao?

“Ta tuy già hơn bà mấy tuổi, chẳng nhìn thấy chuyện đời là bao, nhưng cũng ăn nhiều hơn bà mấy đấu gạo. Người ta vẫn nói, còn sống thì còn hy vọng, chớ lo nghĩ quá nhiều. Ta còn có chút tướng thuật, để ta nói cho bà nghe, vận số của bà vẫn còn tốt ở phía sau đấy."

“....”

Không rõ là thuốc có tác dụng, hay do tổ mẫu ta nói dối quá hay, mà từ ngày hôm đó trở đi, bệnh tình của Quốc công phu nhân dần dần thuyên giảm.

Đến đầu đông, bà ấy đã có thể ngồi trên tảng đá ngoài sân, nhấm nháp chút nước đun từ lá cây và phơi nắng.

Cặp long phụng thai của Quốc công phủ, bé trai tên là Đỗ Chi An, bé gái tên Đỗ An Chi, chỉ nhỏ hơn Thu Muội một tuổi.

Ta nhớ năm ấy khi gặp Chi An ở Quốc công phủ, thằng bé lúc nào cũng cười tươi, nhưng bây giờ thì luôn nhíu mày, ít khi mở lời.

Ngược lại, An Chi dưới ảnh hưởng của Thu Muội đã trở thành một cô bé hoạt bát, mạnh dạn.

Có lần, ta còn thấy cô bé cầm gậy đánh nhau với bọn trẻ con trong thôn.

Tuy nhiên, từ nhỏ chúng đã được dạy dỗ nghiêm ngặt, nên lễ nghi vẫn không hề quên.

Từ khi về nhà ta, mỗi bữa ăn, chúng đều đợi đến khi trưởng bối có mặt đầy đủ mới chịu cầm đũa.

Khổ nỗi cha ta là người cứng nhắc, chỉ quan tâm đến đồng áng, thường xuyên mải làm đến mức quên cả bữa ăn.

Nhưng hai đứa trẻ cứ nhất quyết chờ, cha ta không đến, chúng sẽ không động đũa.

Cuối cùng cha ta cũng cảm thấy ngại, nên mỗi khi đến giờ cơm, ông liền tự giác ngồi vào bàn, còn rửa tay sạch sẽ.

Tổ mẫu ở sau lưng thường thì thầm với Quốc công phu nhân: “Quốc công phu nhân, bà nhìn cái đứa con trai cứng đầu của ta xem, thật là bướng bỉnh.”

Quốc công phu nhân liền vẫy tay ngăn lại, khuôn mặt đầy khó chịu: “Ta đã nói bao nhiêu lần rồi, đừng gọi ta là Quốc công phu nhân nữa. Bà lớn tuổi hơn ta, cứ gọi ta là muội tử, hoặc gọi tên ta cũng được. Tên ta là Mã Ngọc Hoa, sau này bảo bọn trẻ gọi ta là Mã nãi nãi là được.”

Tổ mẫu mặt mày đỏ bừng, ngại ngùng nhưng cũng đầy ngưỡng mộ: “Làm sao ta dám? Bà là người cao quý, ta là gì so với bà? Tên Mã Ngọc Hoa của bà thật đẹp, như ngọc quý cao sang.”

“Đừng nói thế nữa—” Quốc công phu nhân cũng tò mò hỏi: “Vậy tên của lão tỷ là gì?”

Tổ mẫu ta ấp úng đáp: “Ta tên là Lý Đại Hoa.”

Quốc công phu nhân mím môi cười nhẹ: “... Cũng hay lắm.”

Nhà ta có ba gian phòng, hai gian là phòng ngủ, một gian là phòng bếp.

Giờ cả nhà ta có chín người, cha mẹ ta và Đông Bảo ngủ ở gian Tây, còn tổ mẫu, Mã nãi nãi, ta, Thu Muội và cặp song sinh thì ngủ ở gian Đông.

May sao gian Đông có một cái giường sưởi rất dài, nếu không thật sự chẳng biết xếp chỗ ngủ thế nào.

Tuy nhiên, lần đầu tiên ngủ trên giường sưởi, cặp song sinh đã gây ra không ít trò cười.

Hóa ra chúng chưa bao giờ ngủ trên giường sưởi, đêm đến nóng quá liền nói rằng “mông đang bốc cháy.”

Đứa trẻ mỏng manh như vậy, giờ phải chịu cảnh khổ cực nơi thôn dã, đến cái mông cũng phải chịu khổ theo.

Sau lần đó, cha ta không dám đốt lò quá nóng nữa.

Cha ta là người tuy lầm lì nhưng rất biết ơn, không phải ai cũng có phúc được ông đối xử tử tế.

Quốc công phủ bị tịch thu gia sản rất bất ngờ, ba bà cháu Mã nãi nãi không mang theo nổi một bộ đồ thay.

Tổ mẫu bèn định lấy mấy bộ đồ cũ mà Quốc công phu nhân từng tặng, sửa lại cho họ mặc.

Tuy là đồ cũ, nhưng chất liệu toàn là hàng thượng hạng, mặc vào chắc chắn vừa ấm áp vừa sang trọng.

Nhưng Mã nãi nãi kiên quyết từ chối.

“Giờ chúng ta đã sa cơ lỡ vận, ăn mặc quá tốt sẽ dễ khiến người khác dị nghị, sau này các người sống thế nào, thì chúng ta cũng sống như thế.”

Cuộc sống ở thôn Đào Thủy thực ra rất khổ cực.

Nơi đây, mỗi ngày chỉ có hai bữa ăn, mà phần lớn chỉ là bánh bao bột tạp, cháo loãng và dưa muối.

Thực ra cũng có rau tươi, nhưng người làm nông không nỡ ăn, dù thu hoạch xong cũng phải đem ra chợ bán.

Còn thịt ư, hừm, bình thường thì đừng mong có mà ăn.

Nhưng từ khi Mã nãi nãi đến thôn Đào Thủy, cha ta quả thật đã lên núi săn được hai con thỏ rừng.

Đêm đó, cả nhà ta được một bữa ăn ngon lành với món thỏ hầm, làm Mã nãi nãi đau lòng đến mức không ngừng thở dài.

"Báo ứng a, đây chẳng khác gì đang ăn bạc."

Thu muội thèm ăn, vừa nhai đầu thỏ vừa phản bác: "Mã nãi nãi, hai con thỏ này cũng chỉ bán được mấy chục văn tiền thôi mà."

"Mấy chục văn không phải là tiền sao? Aizz, ôi chao!"

Không biết từ khi nào, Mã nãi nãi lại trở nên còn keo kiệt hơn cả tổ mẫu ta.

Bất ngờ thêm ba miệng ăn, lại có hai đứa trẻ cần dinh dưỡng, áp lực của cả nhà đều tăng lên.

Vì vậy, trong mùa đông rảnh rỗi, cha ta không ngừng lên núi đốn củi và săn bắn.

Nếu may mắn thì có thể săn được gà rừng, thỏ rừng hoặc nai rừng.

Còn mẹ ta thì nhận việc giặt quần áo cho nhà phú hộ trên trấn, mỗi bộ quần áo được ba văn tiền.

Nước giếng mùa đông rất lạnh, khiến đôi tay của mẹ ta mỗi ngày đều đỏ như củ cà rốt.

Tổ mẫu cũng không ngơi tay, ngày đêm sửa quần áo, may đế giày.

Không còn cách nào khác, trong nhà có năm đứa trẻ, không thể để chúng mặc quần áo rách rưới được.

Là đại tỷ trong nhà, thấy người lớn ai nấy đều bận rộn, ta liền dẫn đám trẻ lên núi nhặt hạt thông đem bán.

Người nhà giàu rất thích ăn thứ này.

Sau khi nhặt xong, chúng ta liền ấp trứng gà trên giường đất, hy vọng đến mùa xuân năm sau sẽ có rất nhiều trứng để ăn.

Cả nhà đều bận rộn, chỉ có Mã nãi nãi là không có việc gì làm, điều này khiến bà rất sốt ruột.

"Lão tỷ, ta sắp thành người ăn không ngồi rồi, không được, hôm nay tỷ phải tìm việc cho ta làm mới được!"

Mã nãi nãi mặc chiếc áo bông dày, ngồi trên giường đất, bất mãn nói với bà nội ta.

Tổ mẫu ngẩng đầu lên, cổ đau nhức, ngập ngừng một lúc mới thử nói: "Hay là bà ra ngoài đi quanh làng, xem có nhà nào muốn bán đất không? Cha của Xuân muội nói năm sau muốn trồng thêm ít lương thực."

"Được! Chuyện này để ta lo!"

Mã nãi nãi xắn tay áo lên rồi đi ngay. Nói cũng lạ, thân thể bà xưa nay vốn yếu đuối, giờ lại ăn cơm hẩm cháo loãng mà vẫn đi đứng nhanh nhẹn như bay.

Thật không ngờ, Mã nãi nãi nửa đời sống sung sướng, mười ngón tay không chạm nước, nhưng nhờ tính cách thẳng thắn và rộng lượng, ở thôn Đào Thủy lại rất được lòng người.

Chẳng mấy ngày sau, bà liền về báo với tổ mẫu rằng, trong thôn có ba hộ muốn bán đất, tổng cộng mười hai mẫu, giá ba lượng bạc một mẫu, đến lý chính ký khế ước là xong.

Tổ mẫu ngạc nhiên đến mức há to miệng: "Mười hai mẫu? Vậy là ba mươi sáu lượng bạc. Nhà ta... nhà ta không mua nổi."

Mã nãi nãi khựng lại: "Ồ, vậy để ta đi ép giá xuống chút nhé?"

Ép giá thì tốt rồi, nhưng mười hai mẫu đất thì chắc chắn không thể mua hết được. Hiện tại, cả nhà gom góp tất cả tiền bạc lại cũng chưa đủ ba mươi lượng bạc.

Cuối cùng, cha ta cắn răng mua năm mẫu, mỗi mẫu hai lượng tám văn tiền, thật là giá hời.

Tháng mười một, thôn Đào Thủy có trận tuyết đầu tiên.

Thu muội và An Chi vui mừng chạy ra ngoài cùng lũ trẻ trong thôn chơi ném tuyết.

Chỉ có Chi An là lánh người, cầm một cành cây khô, lặng lẽ viết chữ trên nền tuyết.

Ta không biết chữ, nhưng cũng nhìn ra được chữ của cậu bé rất đẹp.

Khi xưa, cháu đích tôn của Quốc công phủ, nhận muôn vàn sủng ái, cao quý vô cùng, nay lại phải khoác trên mình chiếc áo bông cũ vá chồng vá chất, ngồi xổm trong tuyết, dùng nhánh cây vẽ loạn trên mặt đất, đến một cây bút lông rẻ tiền nhất cũng không có.

Nhìn bóng dáng nhỏ bé, cô độc và có chút hiu quạnh của cậu bé, lòng ta đau nhói, suýt chút nữa đã rơi nước mắt.

Nửa tháng sau là sinh thần của cặp song sinh, ta cười tươi, cúi đầu hỏi bọn chúng: “Nói cho đại tỷ nghe, hai đứa muốn gì làm quà sinh thần nào?”

Như trong dự liệu, Chi An chỉ lắc đầu, không muốn gì cả.

Ta quay sang nhìn An Chi, nàng ngượng ngùng cười nói: “Đại tỷ, ta… ta muốn ăn bánh mè muối dầu của Quốc công phủ.”

“Được!”

Ta đáp ứng ngay lập tức rồi quay đi tìm Mã nãi nãi.

Không tìm không được, bánh mè muối dầu, lại là loại của Quốc công phủ, ta nào có biết làm!

Nghe nói xong, Mã nãi nãi vừa tức vừa bực: “Cái con bé này thật khó chiều, bánh mè muối dầu dễ làm sao?”

Ta vội hỏi: “Mã nãi nãi, chẳng qua chỉ là cái bánh, khó làm đến vậy sao?”

“Không khó, nhưng phải có lò nướng đủ nhiệt độ mới được.”

“Chuyện này dễ, để cha ta đào đất làm một cái lò là xong.”

Mã nãi nãi hoảng hốt: “Thế sao được, chỉ vì một miếng ăn mà phải tốn công như vậy không đáng.”

Ta cười: “Có gì mà không đáng, nhà nhiều con trẻ, chẳng lẽ chỉ có An Chi biết ăn? Đông Bảo, Thu Muội đều ham ăn cả, chắc ai cũng muốn ăn thôi.”

Ta nói lại cách làm lò của Mã nãi nãi với cha, chỉ trong một ngày, cha ta đã dùng đất và gạch để dựng nên một cái lò nướng hình bán nguyệt.

Ta không khỏi nghi ngờ, cha ta có lẽ là mệnh thuộc về đất, bởi bình thường trông cha có vẻ khù khờ, nhưng khi đụng tới chuyện liên quan đến đất đai, ruộng nương thì lại rất tinh anh.

Mẹ ta, sau khi sinh Đông Bảo, để lại căn bệnh mạn tính.

Từ khi tuyết rơi, bà không thể giặt đồ nữa, nên ta đã thay mẹ làm công việc đó.

Mỗi ba ngày, mẹ lại lên trấn một lần, mỗi lần lấy mười bộ quần áo từ nhà phú hộ, giặt sạch, phơi khô rồi đem trả, kiếm được ba mươi văn tiền.

Ta khỏe mạnh, bèn tự ý mỗi lần lấy ba mươi bộ để giặt, ngày đêm không nghỉ, mỗi lần có thể kiếm được chín mươi văn.

Có chút tiền rủng rỉnh trong tay, ta lên trấn tìm Thủy Sinh ca ca ở thư viện Cô Trúc.

Thủy Sinh ca ca là nhị tử nhà lý chính, hiện đang học ở thư viện, là người rất hiền lành.

Nghe nói ta nhờ tìm người chép sách, huynh ấy liền lập tức đồng ý: “Chuyện này dễ thôi, trong thư viện có nhiều người gia cảnh khó khăn, đang lo không có tiền nộp học phí. Chi phí chép sách là hai mươi văn một quyển, muội cần chép mấy quyển?”

Ta lấy đôi tay sưng đỏ như củ cà rốt từ trong túi ra, đưa cho huynh ấy một trăm năm mươi văn tiền: “Thủy Sinh ca ca, muội muốn bốn quyển sách nhập môn cho trẻ sáu bảy tuổi, số tiền còn lại, huynh giúp muội tìm ít bút mực giấy viết rẻ, cũ hay hỏng cũng được, miễn là dùng được là được.”

“Được, muội chờ tin ta.”

Thủy Sinh ca ca làm việc rất nhanh, lần thứ hai ta tới tìm, huynh ấy đã giao đủ mọi thứ cho ta.

Ta vui mừng khôn xiết, cảm giác như vừa trúng được một kho báu vậy.

Trên đường về, ta còn mua một bao bột trắng, một bao vừng, một lọ đường trắng và gia vị mà Mã nãi nãi nói, về nhà, sau khi giặt đồ xong, ta liền bắt tay vào làm bánh dầu mè muối.

Trong những ngày ta bận rộn, cha ta đã nhóm lò nhiều lần, nay độ ẩm và nhiệt độ đã vừa vặn.

Dưới sự chỉ dẫn của Mã nãi nãi, ta nhào bột, ủ men, làm dầu xốp, bỏ thêm đường trắng, nặn bánh, rắc muối mịn, quét gia vị bí mật, nhúng bánh vào vừng, rồi cẩn thận đặt từng chiếc bánh vào lò nướng.

Không ngờ, ta lại có chút thiên phú về nấu nướng, lần đầu làm bánh dầu vừng muối đã nhận được lời khen ngợi từ mọi người.

Nhất là An Chi, muội ấy ăn đến mức tay múa chân nhảy, khuôn mặt nhỏ nhắn dính đầy vừng, cười tươi nói: “Đại tỷ, bánh tỷ làm ngon hơn bánh của đầu bếp Quốc công phủ!”

Thu Muội đứng bên cạnh khoe khoang: “Đương nhiên rồi, ngay cả dưa muối mà đại tỷ làm cũng là ngon nhất thôn Đào Thủy!”

Ta cười, kéo bím tóc nó: “Đừng tưởng khen như vậy là ta sẽ làm mứt hồng cho ngươi.”

An Chi mắt sáng lên: “Mứt hồng? Muội muốn ăn, muội muốn ăn!”

Đông Bảo còn nói chưa rõ lời, nhưng cũng thèm thuồng đến mức dậm chân: “Ăn, ăn, ăn—”

Chỉ có Chi An ngồi bên cạnh, nhai nuốt chậm rãi, lịch thiệp và nhã nhặn, trong ánh mắt có vẻ đoan trang của một công tử dòng dõi cao quý.

Chi An à—

Ta thầm thở dài trong lòng, đứa trẻ này, tâm tư nặng nề quá.

Đến ngày sinh thần của cặp song sinh, ta trang trọng trao sách và bút mực cho Chi An. Quả nhiên, ánh mắt của cậu bé liền lộ ra vẻ vui mừng khi được đoán trúng tâm sự.

“Đại tỷ—”

Cậu bé nghẹn ngào, như sắp khóc.

Ta vỗ vai nó, đầy thương yêu: “Sách là sách chép tay, bút mực là đồ cũ, tạm thời chịu thiệt một chút. Đợi đến mùa xuân ấm áp năm sau, đại tỷ sẽ đưa đệ đi học ở thư viện Cô Trúc.”

“Cái gì?”

Mọi người trong nhà nghe vậy đều ngạc nhiên nhìn ta.

Ta nghiêm túc gật đầu với họ: “Ta đã hỏi Thủy Sinh ca ca rồi, thư viện Cô Trúc mỗi tháng chỉ cần nộp một lượng bạc làm học phí, nếu đi đi về về, tự mang theo lương khô thì chỉ cần tám trăm văn, bút mực giấy viết, nước đá mùa hè và than sưởi mùa đông đều được cung cấp. Tổ mẫu, Mã nãi nãi, cha, mẹ, dù Quốc công phủ bây giờ đã bị tịch biên, nhưng không biết chừng một ngày nào đó sẽ phục hưng. Chi An là cháu đích tôn của Quốc công phủ, nếu thật có ngày đó, chẳng lẽ lại để nó mù chữ sao? Vì thế, chuyện học hành nhất định phải thực hiện. Chuyện tiền bạc đừng lo, năm xưa thiếu phu nhân từng tặng ta một hộp trang sức, chắc có thể cầm cố lấy chút bạc, đủ dùng thôi, dù không đủ, nhà ta có ruộng đất, ta có thể làm bánh mè muối bán, không sợ không lo nổi cho một người đọc sách.”

Trong nhà lặng im, đột nhiên tiếng thút thít của Mã nãi nãi phá vỡ sự tĩnh lặng.

“Xuân Muội!” Bà vội vàng nắm lấy tay ta, “Khó cho con rồi, lại nghĩ chu toàn cho Đỗ gia chúng ta đến vậy. Mã nãi nãi không ngờ con lại là một đứa trẻ có lòng như thế. Ta—”

Chưa dứt lời, bà bỗng bật khóc nức nở.

Tổ mẫu ôm lấy bà mà cùng rơi nước mắt, “Xuân Muội nói đúng, nhà ta có bao nhiêu người lớn, nhất định có thể lo được cho Chi An. Chi An là một đứa trẻ ngoan—”

“Lão tỷ, lòng ta đau khổ—”

“Ta biết, ta biết, không cần phải nói—”

Ba người nhà Đỗ gia, từ đầu thu đến thôn Đào Thủy với danh nghĩa là họ hàng của nhà ta, đã ở đây gần nửa năm, và đây là lần đầu tiên ta thấy Mã nãi nãi rơi lệ.

Bà là con gái độc nhất của Thượng thư, mười lăm tuổi đã gả cho Quốc công, sống trong cảnh vinh hoa phú quý nhiều thập niên. Nhưng nay, phu quân, con trai và con dâu của bà đều bị Hoàng đế nghi ngờ, lưu đày đến nơi biên cương lạnh lẽo.

Nửa đời hưởng vinh hoa, bà luôn thương xót kẻ nghèo, giúp đỡ người hoạn nạn, nhưng không ngờ khi đại họa ập đến, chỉ có người dân thôn quê chịu cưu mang ba bà cháu.

Chẳng lẽ trên đời này toàn là kẻ vong ân bội nghĩa sao?

Ta không hiểu, cũng không rảnh để hiểu.

Ta chỉ biết, ta là đại tỷ trong nhà, trên có tổ mẫu đã già yếu, dưới có đệ muội còn nhỏ, ta phải mau chóng kiếm tiền nuôi sống cả nhà mới được.